Als ik thuis aankondig dat we deze avond aardappels eten, krijg ik daar op z’n zachtst gezegd de handen niet echt voor op elkaar. Meer dan eens per week gekookte aardappels leidt tot hevige protesten. Met enige moeite kan ik een tweede portie in gebakken, gefrituurde, gestampte of gesaladeerde vorm nog wel serveren, maar daar blijft het bij.

Dit in tegenstelling tot de keuken van mijn ouders. Zij – en ik als kind dus ook – aten nagenoeg elke dag aardappels. Met een gehaktbal en doorgekookte groente. Slechts op zondag kwam er iets anders op tafel. Nasi, bami, of macaroni. Allemaal Chinees volgens mijn ouders , en allemaal uit blik. Met augurken en een gebakken ei. Of er moesten toevallig aardappelen over zijn, dan maakte ma daar huzarensalade van. Die was overigens wel  heel lekker. Hoe ze dat toch voor elkaar kreeg? Het is mij nog niet gelukt haar versie te evenaren.

In ieder geval konden mijn ouders zich geen leven zonder aardappelen voorstellen. Mijn vader – die eens in de paar weken rechtstreeks bij boer Vonk in Vriezenkoop een zak ging halen – schilde ze, en sneed ze in piepkleine stukjes, zodat mijn moeder ze in recordtijd kon koken. Meestal waren ze dan min of meer gaar, al kondigde ma voor de zekerheid nagenoeg altijd aan dat er “een enkele harde tussen kon zitten!” Ik ontdekte dat de moeder van Frits van Egters, hoofdpersoon uit De Avonden van Reve, geregeld exact dezelfde zin uitsprak. Blijkbaar een bekend naoorlogs fenomeen in de arbeidersklasse: aan de maaltijd diende men geen al te hoge eisen te stellen.

Ook toen mijn ouders in de serviceflat in Alphen woonden, hielden ze hun aardappelconsumptiepatroon trouw in stand. Ze bewaarden ze in een emmer op het balkon, waar ze sponzig werden en behoorlijke uitlopers kregen. De muizenbeetjes die ze op hun oude dag aten konden nauwelijks nog een gat in de voorraad slaan.

Maar toen mijn vader dood was en mijn moeder het in de mist van de toenemende dementie niet meer zelf voor elkaar kreeg om structureel te koken, voltrok zich een stille ramp. Aanvankelijk was er in de serviceflat nog een restaurant dat ook voor een tafeltje-dekje-constructie zorgde. Die maaltijd bestond gelukkig ook nog regelmatig uit aardappelgerechten, hoewel ma dikwijls klaagde dat ze niet gaar of niet heet genoeg waren.

Maar echt mis ging het toen de voedselverstrekking werd overgenomen door een goedkopere aanbieder, te weten een bedrijf dat was gespecialiseerd in Noord-Afrikaanse gerechten. Oftewel een veredelde shoarmaboer die dit er wel even bij kon doen. Leve de marktwerking!

Ma kreeg tot haar afschuw couscous, falafel en kebab geserveerd. Smaken die ze niet kende, kleuren, vormen en geuren die ze nog nooit had gezien en geroken. Angstaanjagend als je vertrouwde leventje toch al zo uit elkaar aan het vallen is. Grote delen van de exotische maaltijden vond ik later rottend en stinkend terug op onherbergzame plaatsen. Onderin de wasmand of onder het bed, waar ma het ten einde raad – je hoort immers geen eten weg te gooien – eerst bewaard en vervolgens vergeten had.

Ze wist uiteindelijk – zonder medeweten van mij of de thuiszorg – de voedselverstrekker effectief voorgoed de deur te wijzen, waarna ze zich vooral in leven hield met koekjes en chocola. Totdat het echt niet meer ging en ze naar het verpleeghuis mocht.

De laatste anderhalf jaar van haar leven kreeg ze daar gelukkig weer veel aardappels, die ze zelf mocht helpen schillen. En daarnaast veel zoetigheden, én gezelligheid tijdens het eten. Zodat een oom die op het feestje ter gelegenheid van haar negentigste verjaardag was, met een glimlach tegen me zei:  “Ze heeft hier zeker een best kosthuis, want ik heb haar nooit zo vol gezien!”